Kindsdeel opeisen - zo doet u dat

Het overlijden van (één van) uw ouders is een ontzettend verdrietige gebeurtenis. De erfenis is waarschijnlijk wel het laatste waar u dan mee bezig wilt zijn. Toch vinden bij het overlijden verschillende belangrijke gebeurtenissen plaats, verandert er juridisch veel en moeten de kinderen in veel gevallen de nalatenschap van hun ouder(s) afwikkelen. Een veelgehoorde kreet is dat kinderen (altijd) recht hebben op een kindsdeel. Wat dat precies is en wanneer u het kindsdeel kunt opeisen vertellen wij hieronder.

Kindsdeel - wat is dat  

Een kindsdeel is een deel van de nalatenschap (erfenis) dat volgens de wet of testament naar een kind gaat als de eerste ouder overlijdt. 

In de wet is geregeld dat de goederen van de nalatenschap naar de langstlevende ouder gaan wanneer één van de ouders komt te overlijden en de ouders gehuwd waren of een geregistreerd partner hadden. Dit noemen we de wettelijke verdeling. Het is mogelijk om in een testament de wettelijke verdeling uit te sluiten of anders te regelen, bijvoorbeeld door de wettelijke verdeling te beperken of uit te breiden. Op grond van de wettelijke verdeling hebben alle erfgenamen een gelijk aandeel in de nalatenschap, maar ook daarvan kan in een testament worden afgeweken.

Kindsdeel zonder testament

In het geval er geen testament is opgemaakt wordt de nalatenschap geregeld door de wet. Elk van de erfgenamen krijgt dan een gelijk aandeel in de nalatenschap. Bij een langstlevende ouder met drie kinderen krijgt elke erfgenaam dus één vierde deel van de erfenis. Het verschil tussen de ouder en de kinderen is dat de ouder alle goederen van de nalatenschap krijgt en de kinderen alleen een geldvordering met de waarde van hun erfdeel. Deze geldvordering is in beginsel niet opeisbaar. Dat betekent dat het kind geen betaling bij de langstlevende ouder kan afdwingen, tenzij de wet of het testament anders bepaalt.

Kindsdeel berekenen

Het is verstandig om de (niet-opeisbare) vordering direct vast te stellen zodat daarover later geen discussie kan ontstaan als de vordering opeisbaar wordt. Ander bijkomend voordeel is dat kort na het overlijden nog veel informatie beschikbaar is die mogelijk later niet meer beschikbaar zou kunnen zijn. In de afwikkeling van de nalatenschap van de langstlevende ouder moet in veel gevallen ook het kindsdeel van de vooroverleden ouder worden afgewikkeld. Dat kan ingewikkeld worden indien er veel tijd tussen beide overlijdens is verstreken. De advocaten van Westland Partners zien in hun praktijk dat het hier meer dan eens misgaat met allemaal (grote) gevolgen van dien. 

Voor het berekenen van het kindsdeel moet de omvang en de samenstelling van de nalatenschap van de overleden ouder worden vastgesteld en moet daarvan de waarde worden bepaald. Dat vereist dat alle goederen en schulden die tot de nalatenschap horen in kaart worden gebracht. Daarvoor is onder meer ook van belang op welke wijze de ouders met elkaar waren gehuwd. 

Als de ouders bijvoorbeeld in algehele gemeenschap van goederen waren gehuwd, dan valt in beginsel de helft van de (door het overlijden ontbonden) huwelijkse gemeenschap in de nalatenschap. De andere helft valt niet in de nalatenschap en behoort tot het vermogen van de langstlevende ouder. Uitgaande van het voorbeeld met een algehele gemeenschap van goederen (één langstlevende ouder en drie kinderen), krijgt elk van de erfgenamen een aanspraak op één vierde van de helft van het vermogen van de ouders. Het vorenstaande kan anders zijn als de ouders op huwelijkse voorwaarden waren gehuwd.

Kindsdeel opeisen

Het kindsdeel is zoals eerder aangegeven in beginsel niet opeisbaar. De wet of het testament bepaalt wanneer een kindsdeel opeisbaar wordt. Dat is bijvoorbeeld het geval als de langstlevende ouder in staat van faillissement verkeert of wanneer de wettelijke schuldsanering wordt uitgesproken. In de meeste gevallen wordt het kindsdeel pas opeisbaar wanneer ook de langstlevende ouder komt te overlijden.

Juridische conflicten bij het kindsdeel

Het kindsdeel levert meer dan eens discussie en juridische geschillen op. Vaak begint dat al bij de berekening van het kindsdeel en de vaststelling van de geldvordering. De wet schrijft voor dat iedere betrokkene verplicht is om mee te werken aan de vaststelling van de omvang van de vordering. Dat kan onder meer door middel van een boedelbeschrijving. Werkt een ouder bijvoorbeeld niet mee, dan kan een kind de kantonrechter verzoeken om de vordering vast te stellen.  

Ook na het vaststellen van de geldvordering kan onenigheid bestaan. Bijvoorbeeld als achteraf duidelijk wordt dat de berekening niet juist was of als over de waarde van een goed is gedwaald. Dit laatste betekent dat van een verkeerde voorstelling van zaken is uitgegaan.

Geschillen kunnen ook ontstaan als de langstlevende ouder komt te overlijden. De geldvordering ter grootte van het kindsdeel wordt dan in veel gevallen van rechtswege ineens opeisbaar en moet uit de nalatenschap van de langstlevende ouder worden voldaan. Daargelaten dat de eerste nalatenschap vaak niet (goed) is afgewikkeld, wordt bij de afwikkeling van de nalatenschap van de later overleden langstlevende ouder vaak onvoldoende rekening gehouden met het vooroverlijden van de eerst overleden ouder. Dat kan zeer relevant zijn bij het maken van de keuze over aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap.

Vragen over het kindsdeel?

Heb je een vraag over het kindsdeel of heb je hulp nodig bij het vaststellen of opeisen van het kindsdeel? De erfrechtadvocaten van Westland Partners hebben ruime ervaring met dit onderwerp en staan je graag te woord.