Geld verkregen met een uitsluitingsclausule gestort op gemeenschappelijke rekening: recht op vergoeding?
maandag 23 september 2019
Indien u in gemeenschap van goederen bent gehuwd, zijn in beginsel alle bezittingen en schulden die tijdens het huwelijk zijn opgebouwd gemeenschappelijk (tenzij u voor 1 januari 2018 bent gehuwd, dan geldt het ook voor bezittingen en schulden van vóór het huwelijk). Het kan echter voorkomen dat een van beide echtgenoten, bijvoorbeeld uit een erfenis, een geldbedrag heeft ontvangen dat is geschonken onder een uitsluitingsclausule.
Betekent dit nu automatisch dat als een onder uitsluitingsclausule verkregen bedrag is gestort op een gemeenschappelijke rekening, er een recht op vergoeding door de gemeenschap bestaat? Tot voor kort bestonden er in de jurisprudentie twee haaks op elkaar staande visies ten aanzien van deze vraag, die tevens verschillen in de vraag op wie de bewijslast rust.
Volgens de ene visie is het antwoord op deze vraag afhankelijk van wat er met het geld is gebeurd. Er bestaat pas een recht op vergoeding als degene die zich op het vergoedingsrecht beroept, kan bewijzen dat met het geld gemeenschapsschulden zijn voldaan en de gemeenschap het onder uitsluiting verkregen geld dus dient te vergoeden aan de rechthebbende. Onder meer de gerechtshoven ’s-Hertogenbosch en Amsterdam hanteerden dit uitgangspunt.
De andere visie gaat er juist van uit dat er een recht op vergoeding bestaat, ongeacht waar het geld aan is besteed. Het is volgens deze visie aan de echtgenoot van de persoon die zich op het vergoedingsrecht beroept om te bewijzen dat het geld is besteed aan privéschulden van de persoon die zich op het vergoedingsrecht beroept of dat het bedoeld is als gift aan de gemeenschap, zodat er geen vergoedingsrecht bestaat. Zowel het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en Den Haag hadden deze visie.
De Hoge Raad heeft in een arrest van 5 april 2019 (voorlopig) uitsluitsel gegeven in dit leerstuk (ECLI:NL:HR:2019:504). In casu waren partijen in gemeenschap van goederen gehuwd. De vrouw had een schenking onder uitsluitingsclausule ontvangen van in totaal € 30.000,-. Dit bedrag is gestort op de gemeenschappelijke rekening van partijen. De vraag is of de vrouw een vergoedingsvordering (zogeheten recht van reprise) heeft van € 30.000,- op de gemeenschap van goederen. De rechtbank heeft de vordering van de vrouw toegewezen. Het Hof Den Bosch heeft de vordering van de vrouw afgewezen. Het Hof gaat er van uit dat de met uitsluiting ontvangen gelden zijn geconsumeerd en opgemaakt aan bestedingen, waardoor er geen vergoedingsrecht ontstaat.
De Hoge Raad overweegt het volgende. Het uitgangspunt van de wet brengt met zich mee dat de vrouw in beginsel recht heeft op vergoeding van het onder uitsluiting verkregen bedrag. Dat het bedrag dat naar de gemeenschappelijke rekening is gestort is aangewend voor diverse bestedingen doet wat de Hoge Raad betreft niets af aan het vergoedingsrecht van de vrouw. Het gaat er om of die bestedingen betrekking hadden op gemeenschapsschulden dan wel op privéschulden van de vrouw. Indien uit het gemeenschapsvermogen gemeenschapsschulden zijn voldaan, blijft er een recht op vergoeding.
Ook uitgaven in verband met consumptieve bestedingen alsmede uitgaven in verband met de kosten van de huishouding zijn aan te merken als voldoening van gemeenschapsschulden. Dit is in twee situaties anders. In de eerste plaats de situatie dat er uit het gemeenschapsvermogen privéschulden van de vrouw zijn voldaan. In de tweede plaats de situatie dat uitdrukkelijk of stilzwijgend de afspraak is gemaakt dat de vrouw geen aanspraak op vergoeding heeft met betrekking tot gedane uitgaven ter zake van gemeenschapsschulden, ook al zijn die uitgaven gedaan met vermogen dat eigenlijk aan haar toe komt. Het ligt op de weg van de echtgenoot van degene die zich beroept op het vergoedingsrecht te stellen en te bewijzen dat sprake is van een van deze situaties.
Geld dat onder een uitsluitingsclausule is verkregen, moet na echtscheiding in beginsel dus altijd terug naar de rechthebbende als het vermengd is geraakt met gemeenschapsvermogen. Speelt bij u een dergelijke kwestie, neemt u dan gerust contact op.
